Diyafram Felci Nedir?

Solunumun gerçekleşmesine yardımcı olan diyafram kası, tümör, travma ya da bazı hastalıklar nedeniyle işlevsiz hale gelebiliyor. Nefes almayı zorlaştıran bu duruma diyafram felci deniliyor. Akciğer filmi ya da gerektiği durumda filoroskopi ve elektromiyografi (EMG) testleri ile tanısı konulan diyafram felcinin tedavisi ise altta yatan sebebin belirlenmesinden sonra uygulanıyorr. Diyafram felcinde diyafram pilikasyonu ve diyafram pili yöntemleri tedavi seçenekleri arasında bulunuyor. Bu işlemlerin yapılmasının ardından hastaların dikkat edilmesi gereken noktalara uyumu da büyük önem taşıyor. Memorial Ankara Hastanesi Göğüs Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Sedat Gürkök, diyafram felci ile ilgili bilgi verdi.

Diyafram felci nedir?

Diyafram, solunum mekaniğinin temel olarak yüzde 60- 80’ini gerçekleştiren ve batın ile toraksı birbirinden ayıran organdır. İnsan vücudunda sağlı sollu olmak üzere iki adet diyafram bulunur. “Diyafram felci ne demek?” internette de sık araştırılan konulardan biridir. Diyaframın, bağlı olduğu frenik sinirde meydana gelen hasarlar sonucu çalışmamasına diyafram felci denilmektedir. Diyafram felci genellikle tek tarafta meydana gelir. Bu durum nefes alıp verme işleminde diyaframların hareket etmesi sırasında bir tarafın yükselip alçalmasına, diğer tarafın ise hareketsiz kalmasına neden olur. Diyafram felci nefes alıp verme sırasında kalbin yer değiştirmesine ve akciğer alanının azalmasına sebep olmaktadır.

Diyafram felci nasıl olur?

Diyafram felci genellikle beyin sapında meydana gelen tümörden ve boyun kırıklarından (spinal kord yaralanmaları) kaynaklı olduğu gibi, diyaframı tutan akciğer tümörlerinden, karaciğer ve midede meydana gelen tümörlerden veya diyaframı etkileyen travmalar nedeniyle de oluşabilir. Ayrıca diyafram kasını tutabilen Amyotrofik lateral skleroz (ALS) , multipl skleroz (MS) hastalarında, kas distrofisi hastalarında ve santral alveoler hipoventilasyon hastalarında, tiroid ve otoimmün hastalık dahil nöropatik hastalıklar ile Guillain-Barre sendromu rahatsızlıklarında diyafram felci görülebilir.

Diyafram felci belirtileri nelerdir?

Diyafram temel olarak solunumu ilgilendiren bir organ olduğu için diyafram felcinin belirtileri nefes darlığı ve nefes alamama olarak kendini göstermektedir. Nefes darlığı düz yatarken, yürürken veya suya girildiğinde ortaya çıkabilmektedir. İki taraflı diyafram felci, kan oksijen seviyelerinde azalma ile uykuda solunum bozukluğuna neden olabilir. Bunun yanı sıra etiyolojik nedenlere bağlı olarak farklı belirtiler de görülebilir. 

Diyafram felci teşhisi nasıl konulur?

Diyafram felci teşhisinde öncelikle hastanın anlattığı semptomlar üzerinden fiziki muayene gerçekleştirilir. Fiziki muayenede akciğerin açılması ile ilgili perküsyon ve oskültasyon gibi bulgular değerlendirilir. Basit akciğer filmi çektirilerek diyafram yüksekliği görülür. Diyafram felci ihtimali yüksek ise diyafram hareketini gösteren floroskopik yöntem ile tanı konulur.  İhtiyaç halinde frenik sinir EMG’si (elektromiyografi) de yapılabilir

Diyafram felci tedavisi nasıl uygulanır? Diyafram felci nasıl geçer?

Tedavi, hastanın genel sağlığının, nefes darlığının hastanın hayatını ne kadar etkilediğinin ve felcin altında yatan herhangi bir nedenin değerlendirilmesiyle başlar. Diyafram felcinin altında yatan etiyolojik sebep biliniyorsa öncelikle bu sebebi ortadan kaldırmaya yönelik tedavi uygulanır.  Tek taraflı diyafram felçlerinde diyafram pilikasyonu (diyafram kubbesinin büzülmesi) yapılabilir. Ancak çift taraflı diyafram felçlerinde yapılacak frenik sinir EMG sonucunda frenik sinirin sağlam olduğu olgularda diyafram pili tedavisi uygulanabilir. Diyafram pili tedavisinde mekanik olarak her iki diyaframa genellikle 2’şer adet elektrot yerleştirilir. Elektrotun ucu batından çıkarılarak bir cihaza bağlanır, bu cihaz belirlenen periyotlarda diyaframa sinir uyarısı göndererek, diyaframın kasılmasını sağlar. Böylece diyaframın mekanik olarak solunuma katılması sağlanmış olur.  Yapılan bütün cerrahi işlemler sonrası sonuç elde edilemeyen hastalarda mekanik olarak solunumu idare edebilmek için mekanik ventilatör gerekebilir.

DİYAFRAM FELCİ İLE İLGİLİ SIK SORULAN SORULAR

Diyafram nedir?

Diyafram frenik sinir tarafından çalışması sağlanan, solunumun yüzde 60-80 oranında yapılmasını sağlayan, kas ve tendonlardan oluşan, batın ve toraksı birbirinden ayıran organdır. Vücudumuzda sağ ve sollu olmak üzere iki adet bulunmaktadır. Diyafram, sağda direk karaciğer, solda ise mide, kolon ve dalak ile temas halinde bulunmaktadır.

Diyafram felcinin görülme sıklığı nedir?

Diyafram felci etiyolojiye göre değişmekle birlikte toplumda çok sık görülmez.

Diyafram felcinin karıştırıldığı başka hastalıklar var mıdır?

Diyafram felcinin en sık karıştırıldığı durum diyaframın evantrasyonu yani diyafram genişlemesidir. Bunun sebebi aşırı kilo, batın içerisindeki basıncı yükselten hamilelik, tümör gibi nedenlerle diyaframın yukarı doğru zorlanması ve genişlemesidir. Bu hastalarda diyafram normalde çalışmakla birlikte, aşırı derecede genişlediği için çalışması mekanik olarak yetersiz gelmektedir.

Karıştırılan bir diğer rahatsızlık da diyafram hernisidir (fıtığı). Diyaframda çeşitli sebeplerle bir açıklık oluşur. Açıklık sebebiyle batındaki organların göğüs kafesine doğru yer değiştirmesi (göğüs boşluğunda negatif, batında ise pozitif basınç sebebiyle) sonucu hastada nefes darlığı oluşur. Bu durum da diyafram felci ile karıştırılabilen hastalıklar arasında yer alır.  

Diyafram ağrısı nerede olur?

Diyaframın ağrısını taşıyan ve aynı zamanda mekanik olarak çalışmasını sağlayan sinir, frenik sinirdir. Frenik sinir boyun bölgesinde servikal (3. ve 5 . seviyede) çıkan izole bir sinirdir. Bu sebeple diyaframda meydana gelen bir hasar frenik sinirinin kökü olan servikal kısımda (boyun kökünde) hissedilir. Buna KEHR belirtisi denilir.

Diyafram ameliyatı komplikasyonları nelerdir?

Diyafram felcinde yapılan ameliyatlar pilikasyon ve diyaframın mekanik olarak çalışmasını sağlayan diyafram pili ameliyatlarıdır. Pilikasyon sonrası en sık görülen komplikasyon diyaframın tekrar yükselmesi, mekanik olarak devre dışı kalması ve nefes darlığının nüksetmesidir. Bunun yanında cerrahiye bağlı kanamalar, diyaframın yırtılması gibi farklı komplikasyonlar da görülebilir.

Diyafram pili ameliyatı sonrası görülebilen komplikasyonlar ise diyaframa yerleştirilen elektrot ucunun yerinden çıkması ve yeterli iletiyi iletememesi sonucu nefes darlığının oluşmasıdır.

Diyafram mekanik olarak çalışan bir organ olduğu için ameliyatlardan sonra basınç değişikliklerine ve kullanılan tekniğe bağlı olarak tekrar edebilir.

Diyafram felci ameliyatı sonrası nelere dikkat edilmelidir?

Diyafram felci ameliyatı sonrası yapılan cerrahi işleme göre dikkat edilmesi gereken noktalar farklılık gösterebilir. Pilikasyon ameliyatı sonrasında özellikle batın içinde basıncı düşürebilmek için kilo verilmesi, gazlı içecekler içilmemesi, ishal ve kabızlık durumuna dikkat edilmesi gerekir.

Diyafram pili ameliyatı sonrası ise hastanın uyumu çok önemlidir. İletiyi gönderen ve doktorlar ile teknikerler tarafından ayar verilen cihaza dikkat edilmesi gerekir. Bu tedaviyi olan hastalar yatar pozisyondan ve aşırı hareketlerden kaçınmalıdır.

Diyafram yüksekliği nedir?

Diyafram yüksekliği, diyaframın genişlemesi ve gerekli kasılmayı yerine getirememesidir. Diyafram yüksekliğine diyafram evantrasyonu denilir. En sık sebep aşırı kilo ve batın içindeki basıncı artıran sebeplerdir. Akciğer grafisinde bu diyafram yüksekliği görülüp tespit edilebilir. Normalde sağ diyafram sol tarafa göre 1-2 cm yüksekte olabilir.  

Frenik sinir nedir?

Frenik sinir, servikal (boyun kökü) 3-5 köklerinden çıkan izole bir sinirdir. Temel olarak görevi diyaframın mekanik olarak çalışmasını sağlayan motor lif ve diyaframın duyusunu (ağrısını)  alan lifi içerir.