Kleptomani (Hırsızlık Hastalığı) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi
Kleptomani (Çalma- hırsızlık hastalığı) Psikolojik bir rahatsızlık olan kleptomani, halk arasında çalma hastalığı olarak tanımlanıyor.
Kleptomani Nedir?
Hırsızlık hastalığı olarak da bilinen kleptomani, maddi değeri olmadığı, kişisel kullanım için gereksinim duyulmadığı halde, nesnelere yönelik çalma dürtüsüne kişinin kendini kontrol edemediği psikolojik bir rahatsızlıktır. Genelde ergenlik döneminde başlayan, geç erişkinliğe kadar süren, bazı hastalarda ömür boyu sürebilen bir rahatsızlıktır. Seyrek rastlandığı, sosyal damgalamaya yol açtığı için tedavi arayışının kısıtlılığı sebebiyle, halk arasında yaygınlığı kesin saptanamamaktadır. Çalışmalar, hırsızların %3,8 ile %10’unun kleptoman olduğunu ortaya koymuştur.
Kleptomani Risk Faktörleri Nelerdir?
Kleptomani genellikle gençlik yılları ya da genç erişkinlik döneminde başlamakta olup, bazen yetişkinlikte ya da daha sonraki dönemde de başlayabilir. Teşhis konulmuş olan hastaların yaklaşık üçte ikisi kadındır.
Aile geçmişi: Kleptomanisi ya da obsesif kompulsif bozukluğu olan veya alkol ya da başka bir madde kullanım bozukluğu olan bir ebeveyn veya kardeş gibi birinci dereceden bir akrabaya sahip olmak, bu hastalığa yakalanma riskini artırabilir.
Ek bir psikolojik rahatsızlık varlığı: Bu kişilerde genellikle bipolar bozukluk, anksiyete bozukluğu, yeme bozukluğu, madde kullanım bozukluğu veya kişilik bozukluğu gibi başka bir psikolojik bozukluk da bulunmaktadır.
Kleptomani Belirtileri Nelerdir?
İhtiyaç duyulmayan eşyaları çalma konusunda güçlü dürtüsellik ve bu dürtüleri kontrol etmede yetersizlik, Dürtüler oluştuğunda hissedilen gerginlik, endişe veya uyarılma duygusu Çalarken zevk, rahatlama veya tatmin hissi duyma Hırsızlıktan sonra kendini suçlu hissederek duyulan pişmanlık, kendinden nefret etme, utanma veya tutuklanma korkusu hissetme, Dürtülerin geri dönüşü ve kleptomani döngüsünün tekrarı.Kleptomani Tedavisi Nasıldır?
Kleptomani tedavisi konusunda yeterince çalışma bulunmamaktadır. Kleptomanide tedaviye engel olan bir direnç bulunmakta olup, bu olgularda tedaviyi sınırlayan durumlar arasında, hastalığın saptanabildiği dönemin geç olması, aradan uzun zaman geçmesinin tedaviyi güçleştirmesidir. Hastaların diğer yakınmaları üzerinde dururken, kleptomanik yakınmaları gizlemeye devam ediyorlarsa, tedavide ilerleme sağlanamamakta ve tedavi başarısı düşmektedir. Kleptomaniye genellikle, duygu durum bozuklukları gibi başka komorbid durumlar eşlik edebildiğinden, kişiler genellikle kleptomani için değil, kendilerini rahatsız eden diğer komorbid rahatsızlıkları nedeni ile tedaviye başlamak isterler. Çalma davranışını karmaşık hale getiren sorunlardan biri, beraberinde gelen depresyon, anksiyete, kimlik sorunları gibi farklı sorunların da beraberinde var olmasıdır. Kleptomani ile obsesif kompulsif bozukluğun, patolojik kumar oynamanın, saç yolma rahatsızlığının fenomenolojik benzerlikleri itibariyle, tedavilerinde benzer ilaçların ve yaklaşımların kullanılabileceğini göstermektedir. Kleptomani rahatsızlığının tedavisinde serotonin geri alım inhibitörleri (SSGI) , duygudurum düzenleyiciler ve opioid (dürtü) düzenleyici ilaçlar kullanılmakta ve bilișsel davranıșçı tedavi yaklaşımlarının etkinliğinin psikodinamik veya psikoanalitik yönelimli psikoterapilerden daha başarılı olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Ayrıca bilișsel davranıșçı yaklaşımlar ilaç tedavisi ile birlikte kullanıldığında, sadece ilaç tedavisi yapılan örneklerden daha fazla başarı sağlanmaktadır.
Psikodinamik yaklaşımlar
Temel hedef kişinin bilinçaltına erişerek, davranışın altında yatan motivasyonu belirleyip, görüşmeler sürecinde hastaya davranışını değiştirmesinde yardımcı olabilmektir. Psikanaliz uzun bir tedavi sürecini içermekte olup, kleptomani ile ilgili tedavi sonuçları tartışmalıdır. Ayrıca psikodinamik terapilerde uzun dönemli takip bilgileri yeterli olmayıp, etkinlikleri herhangi bir kontrollü çalışma bulunmaması nedeni ile bilinmemektedir.
Davranıșçı terapiler
Bilișszl davranıșçı terapinin, depresyon, anksiyete sorunları, patolojik kumar gibi bozukluklardaki etkinliğinin yanı sıra, kleptomani tedavisindeki etkinliği ile ilgili çalışmalar literatürde yer almamakla birlikte, özellikle ilaç desteği ile birlikte kullanıldığında, dürtü kontrol bozuklukları tedavisinde başarılı bulunmaktadırlar. Amaç, doğru olmayan ve işlevsiz düşüncelerin bilișsel yapılandırılması, strese karşı problem çözme yaklaşımları ile alternatif tepkiler oluşturabilmek, yüksek riskli durumların belirlenerek, kaçınma davranışı oluşturarak, yinelemelerin önlenmesidir.
Gizli Duyarlılaştırma Tekniği ile çalma isteği, hayal edilmiş çalma davranışlarının sonuçları ile ilişkilendirilerek uygulanmakta olup, kişinin yakalanması veya hapse atılma gibi durumlar yaratılarak başarılı bir şekilde kullanılabilmektedir.
Farmakolojik tedavi:
Kleptomaninin tedavisi tipik olarak psikoterapi ve ilaç tedavisinden birini ya da her ikisini içermekte olup, standart bir kleptomani tedavisi olmayıp, araştırmalar hala devam etmektedir. Kleptomani hastası olan bir kişi için hangi tip tedavinin en iyi işe yaradığını bulmak için birkaç farklı yok denemek durumunda kalınabilir.
Kleptomani için FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Bakanlığı, Food and Drug Administration) onaylı bir ilaç olmamakla beraber, bazı ilaç grupları kleptomani tedavisinde reçetelenebilir: Naltrekson: Çalmakla ilişkili dürtü ve zevkleri azaltabilen, bir opioid antagonisti olup, aslında bir bağımlılık ilacıdır. Antidepresan: Özellikle seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) olanlar tercih edilmektedir.
Kleptomani ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Kleptomani neden ortaya çıkar?
Serotonine bağlı sorunlar: Beyinde normal olarak bulunan serotonin adı verilen, mutluluk veren nörotransmitter madde, ruh halini ve duyguları düzenlemeye yardımcı olduğundan, dürtü kontrol bozukluğuna yatkın olan insanlarda, düşük düzeyde serotonin bulunduğu gözlenmektedir.
Bağımlılık bozuklukları: Çalmak, dopamin denen başka bir nörotransmitter maddenin salınımına neden olabilir. Dopamin ödül ve tatmin gibi duygulara neden olur ve bazı insanlar bu ödüllendirici hissi tekrar tekrar yaşamak isterler.
Beynin opioid sistemi bozuklukları: Dürtüler beynin opioid sistemi tarafından düzenlenir. Bu sistemdeki bir dengesizlik dürtülere direnmeyi zorlaştırabilmektedir.
Çocuklarda çalma davranışı kleptomani belirtisi midir?
2-8 yaş arası döneminde, henüz mülkiyet kavramını algılayamamış olan çocukların, henüz paylaşma konusunda olgunlaşmamaları sebebiyle, izin alması gerektiğinin bilincinde olmadığını hatırlamak gereklidir. Bu yaş dönemindeki izinsiz alma eylemi kleptomani olmayabilir.
Ebeveynin aşırı disiplinli olması, çocuğunu yaşıtlarıyla kıyaslaması, eleştirel tutum, çocuğa olumlu geri bildirimlerde bulunmamak gibi sebepler bu davranışın oluşmasına sebep olabilir. Ebeveynler arasında gerginlik, şiddet varsa çocuk çalma davranışına sürüklenebilir.
Kleptomani hastalığının cezai sorumluluğa etkisi nedir?
Kleptomani (çalma hastalığı), tam anlamıyla bir akıl hastalığı değildir. Hastanın, işlediği fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmıştır. Mahkemeler, sanık hakkında TCK 32/2 madde gereğince, hükmedilecek cezada indirim yapabilecek, ya da akıl hastalarına özgü güvenlik tedbiri de uygulayabileceklerdir.
5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu
Akıl hastalığı
Madde 32-
(2) Birinci fıkrada yazılı derecede olmamakla birlikte işlediği fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış olan kişiye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi beş yıl, müebbet hapis cezası yerine yirmi yıl hapis cezası verilir. Diğer hallerde verilecek ceza, altıda birden fazla olmamak üzere indirilebilir. Mahkûm olunan ceza, süresi aynı olmak koşuluyla, kısmen veya tamamen, akıl hastalarına özgü güvenlik tedbiri olarak da uygulanabilir.
What's Your Reaction?
