Parkinson Hastalığı Nedir? Parkinson Belirtileri Nelerdir?
Parkinson Parkinson hastalığı, istenmeyen ve kontrol edilmeyen hareketlerle ortaya çıkarak denge ve koordinasyon güçlüğü yaşanmasına neden olan, titrek felç olarak literatüre geçen bir hastalıktır.
Parkinson Hastalığı Nedir?
Parkinson hastalığı, dopamin seviyelerinin düşmesine neden olan beyin sinir hücre hasarının yol açtığı, elde titreme ile başlayan, kas sertliği yanı sıra denge kaybı gibi kontrolün bulunmadığı belirtiler gösteren ve yavaş ilerleyen nörolojik bir hastalıktır.
Parkinson, daha çok 60 yaş üzeri kişilerde görülen, beynin ilerleyici yani dejeneratif olarak adlandırılan hastalık grupları arasında yer alır. Beyin hücreleri arasında elektriksel iletişimi sağlayan maddelerden (Nörotransmitter) birisi de dopamindir. Dopamin ile çalışan beyin bölgesi, hareketlerimizin amaca uygun yapılmasını sağlayan yani bir bakıma hareketimizin ince ayarını sağlayan bölgedir. Dopamin ile iletişim yapan hücrelerin yüzde 60-80'inin kaybıyla parkinson hastalığı ortaya çıkar. Parkinson bulguları hastalarda özellikle başlangıç döneminde farklılıklar gösterir.
Parkinson Hastalığı Neden Olur?
Parkinson hastalığının nedeni beyinde dopamin üretimini sağlayan hücrelerin hasar görmesi veya hücre kaybı sonucu dopamin eksilmesidir.
Parkinson Belirtileri Nelerdir?
Hareketin yavaşlaması, dinlenme halindeyken uzuvlarda titreme, kaslarda sertlik, duruş ve dengeyi koruyan reflekslerin bozulması, küçük adımlar ve bazen dengesiz yürüyüş, vücudun öne eğilmesi, eklemlerde ağrı, depresyon, uyku bozukluğu, akıcı ve birbiriyle uyumlu hareket edememe ile unutkanlık, Parkinson belirtileridir.
Genel olarak Parkinson belirtileri şu şekilde listelenebilir: Zamanla yürürken kol sallanma hareketlerinde azalma veya kayıp Adımlarda küçülme Yürümeye başlamada zorluk Düğme iliklemek ya da açmakta zorlanma Yatakta dönme ya da otururken kalkmada güçlük Maske yüz ifadesi Alçak ve kısık ses tonu ile konuşma El yazısında küçülme Öne doğru eğilme/kamburlaşma olabilir.
Parkinson hastalığında beyinden kaynaklanan hareket bulgularından başka hareket haricinde belirti ve şikayetler de izlenir. Bunlar kabızlık, kan basıncının düşmesi, depresyon, uyku bozuklukları, huzursuz bacak sendromu ve koku duyusunun kaybıdır. Hastalığının orta ve ileri evrelerinde yürüyüş bozuklukları, denge kusurları, harekette donmalar ortaya çıkar, bunu düşmeler izleyebilir. Nadiren de olsa bazı hastalarda bu tabloya bunama da eklenir.
Parkinson Hastalığında Evre Evre Belirtiler
Parkinson hastalığının evrelerine göre belirtileri ise şöyledir:
1. Evre Belirtileri
1.Evre’de belirtiler hafif ve tek taraflı olarak işler. Hafif titremeler, mimiklerde değişiklik, yürüyüş bozuklukları kişi fark etmese de kişinin etrafındakiler tarafından anlaşılabilir.
2. Evre Belirtileri
Bu evrede yürüyüş ve duruş etkilendiğinden gözle görülür bir farklılık bulunur. Bunun yanında titremede de devam eder.
3. Evre Belirtileri
Kişinin vücudunda belirgin bir şekilde yavaşlama ya da dengesizlik gelişir. Düşmeler görülebilir. Bunun yanında işlev bozuklukları oluşabilir.
4. Evre Belirtileri
Bu evrede bütün belirtiler şiddetli bir şekilde görülür. Hasta güçlükle yürümeye başlar. Hareketlerdeki yavaşlık devam eder. Bu evrede kişinin destek alması önemlidir. Diğer evrelere göre titremede azalma olabilir.
5. Evre Belirtileri
Bu evrede tekerlekli sandalye kullanımına yönelik bağımlılık oluşabilir. Kişi bakıma ihtiyaç duyabilir.
Parkinson Hastalığına Yakalanma Riskleri Nelerdir?
Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülen Parkinson hastalığının oluşma sürecinde birçok risk faktörü yer alabilir. Bu faktörler şöyle sıralanır: 60 yaş ve üstü kişiler Aile geçmişinde Parkinson hastalığı bulunanlar Pestisit gibi bazı kimyasal maddeler maruz kalanlar Boks sporuyla ilgilenen kişilerde Diyabet hastalığı bulunanlar Sigara ve kafein tüketimi yapanlarda da Parkinson hastalığı görülme riski bulunur.
Parkinson Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Parkinson tanısı, hastanın klinik hikayesi ve nörolojik muayene ile konulur. Bazı ilaçların Parkinsonizm adı verilen Parkinson hastalığını taklit eden yan etkileri olabileceği daima akılda tutulmalıdır. Kan biyokimyası ve MR görüntülemenin de tanısal değerleri vardır.
Günümüzde Dat-Scan yöntemiyle de erken dönemde dahi parkinson teşhisi konulabilmektedir. Son yıllarda geliştirilen bu teknik ile erken teşhisi oldukça kolaylaştırmıştır. Sınırlı sayıdaki merkezlerde Sağlık Bakanlığı onayı ile 2018 yılından itibaren Türkiye’de bu yöntem kullanılmaktadır. Dat-Scan dopamini radyoaktif madde ile işaretleyerek beyinde aktif kalan dopamin hücrelerinin gösteren bir görüntüleme yöntemidir.
Parkinsonun normal yaşlanma ile ortaya çıkan yavaşlama ya da farklı hastalıklar nedeniyle mi olduğu yeni tarama yöntemi DAT Scan sayesinde daha kolay anlaşılabilir. Ayrıca DAT Scan yöntemiyle Parkinson hastalığının seyri yani yavaş mı yoksa hızlı mı seyredeceği üzerine tahminlerde bulunulabilir.
Parkinson Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Parkinson tedavi seçeneklerinde öncelikli olarak ilaçlar kullanılır. İlaçlar ile beklenen yanıtın alınamadığı hastalarda veya zamanla ilaçların faydasının azaldığı durumlarda cerrahi tedavi uygulanabilir. İlaç tedavisi beyinde azalmış olan dopaminerjik geçişi artırmaya yöneliktir. Yani Parkinson ilacı dopamini artırmaya yöneliktir. Bu amaçla, beyinde dopamin miktarını artıran ilaçlar tedavide kullanılır. Ancak nedeni tam olarak bilmediğimiz bir şekilde Parkinson ilaçlarının uzun süre ve/veya yüksek dozlarda kullanımı ile hastalarda kısa süreli aşırı hareketlilik şeklinde dalgalanmalar, tam yanıtsızlık (off periyodu) ya da istemsiz hareketler (diskinezi) görülebilir.
Hasta 65 yaşın altındaysa ve bunama yoksa tedaviye dopamin etkisini taklit eden ‘dopamin agonisıtleri’ ile de başlanabilir veya tedaviye ek olarak kullanılabilir. Titreme, bunama, depresyon, uyku bozukluğu şikayetleri görülürse bu şikayetler için başka bir tedavi stratejileri planlanabilir.
Hastaların üçte biri ilaç tedavisi ile uzun yıllar iyi cevap alınan ve yaşamlarında önemli bir kısıtlama olmadan yaşayabilen kişilerdir. Kalan grubun bir kısmında ilaca cevap kısıtlıdır ve doz arttırıldıkça yan etkiler, zamanla da ilaca cevapsızlık görülebilir.
İlaç tedavisinden fayda görmeyen hastalarda cerrahiye başvurulabilir. Özellikle son 15-20 yıldır ilaç tedavisine cevap vermeyen hastalarda, cerrahi seçenek önerilir. Amaç; beyinde hareketimizle ilgili merkezlerde azalan elektriksel uyarının göğüs duvarında cilt altına yerleştirilen birkaç cm’lik jeneratör aracılığı ile yaratılmasıdır. Kalp pili benzeri bir mantık ile düşünülebilir. Uygulamanın tıbbı adı “derin beyin stimülasyonu” dur.
Parkinson Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular
Parkinson nasıl anlaşılır?
Çoğunlukla vücudun bir tarafında hareketlerin ileri derecede yavaşlaması (bradikinezi), genellikle istirahat halindeyken görülen titreme (tremor), kasların düzensiz kasılması sonucu oluşan vücutta sertlik hissi (rijidite) ve postür bozukluklarıyla ortaya çıkan Parkinson hastalığı, vücudun bir tarafında başlar ve bulgular yıllar içinde artarak vücudun diğer tarafına da geçer.
Parkinson hangi yaşlarda görülür?
Parkinsonun belirtileri 40-70 yaş arasında başlamaktadır. Çok nadir olarak daha genç yaş gruplarında görülür. Genç yaş grubunda görülmesinin nedeni hemen her zaman genetiktir. Ailesinde Parkinson olan kişiler toplum geneline göre daha yüksek bir oranda hastalığa yakalanma riski taşır. Erkeklerde kadınlara göre daha sık görüldüğü bilinmektedir. Türkiye’de 300-400 bin civarında Parkinson tedavisi gören kişi vardır.
Parkinson başka hastalıkla karıştırılır mı?
Dopamin azalması pek çok belirtiyi beraberinde getirebilir. Kalp riti bozuklukları, çarpıntı, mide bağırsak sorunları, depresyon, aşırı uyku ve dikkat eksikliği bu belirtilerden olabilir. Ama en sık görülen bulgu olan hareket yavaşlığıyla başlayan Parkinson’da tanısal sorunlar yaşanabilir. Yaşlılığın getirdiği yavaşlıkla ya da depresyonun verdiği yavaşlık Parkinson hastalığı belirtilerinden olan hareketlerdeki yavaşlama karıştırılabilmektedir. Parkinson ile yaşlılığın getirdiği yavaşlık ve depresyonun yavaşlığını ayırt etmede DAT-Scan taraması başarılı sonuçlar alınmasını sağlamaktadır.
Her el titremesi Parkinsona mı işaret eder?
Hastalar bu kaygıyı sıkça yaşamakta, kendisinde el titremesi görüldüğünde hemen Parkinson olduğunu düşünerek umutsuzluğa kapılmaktadır. Her el titremesi Parkinson hastalığı anlamına gelmez.
Parkinson hastalığında el titremesi nasıldır?
Titreme; genellikle tek taraflı, istirahat halinde, baş ve işaret parmağının ritmik hareketi şeklinde olup (para sayma hareketi), hastalarda ilk belirti olabilmektedir. Buna ek olarak hareket esnasında eklemlerde direnç, el yazısında küçülme, hareketlerde yavaşlama, adımlarda küçülme, yürüyüş bozuklukları, öne doğru eğilme gibi durumlara da rastlanabilir.
Bakla Parkinson’a iyi gelir mi?
Baklanın yeşil kabukları ve yaprakları, vücutta dopamine çevrilir. Fazla miktarda yenildiğinde yüz, boyun veya uzuvlarda istem dışı oynamalar (diskineziler) ortaya çıkabilir. Böyle bir durum görüldüğünde hastanın doktoruna başvurması ve gerekli önlemlerin alınması en uygunu olacaktır.
Parkinsonun ilk dönemlerinde bilinç etkilenir mi?
Çok ilerleyen dönemlerde unutkanlıklar yaşanabiliyor ancak ilk evrelerde böyle sorun görülmez.
Parkinson evreleri nelerdir?
Parkinson aşamalı süren bir hastalıktır. Parkinson’un beş ilerleme safhası vardır denilebilir. Birinci evrede bulgular hafiftir. Mimik ve yürüme bozulmalarını hastanın ailesi fark edebilir. İkinci evrede bulgular iki tarafta da bulunur. Bu evrede duruş ve yürüyüş etkilenmiştir. Üçüncü evrede de hastada denge bozukluğu, düşmeler olur. Dördüncü evrede hasta zor da olsa yürür ancak hareketlerde yavaşlama vardır. Hasta tek başına yaşayamaz. Parkinson son evre denilen beşinci evrede ise hasta yatağa ya da tekerlekli sandalyeye bağımlı yaşarlar. Tüm hastalarda bu evreler görülmeyebilir veya geçişler bu sırayı takip etmeyebilir.
Parkinson hastaları nasıl beslenmelidir?
Sebze ve meyvelerden zengin, zeytinyağlı yiyecekler tüketilmelidir. Parkinson’da düşme riski olduğu için kemik erimesine karşı dikkatli olunmalıdır. Tedaviyi yapan doktor mutlaka kalsiyum ile D vitamini değerlerini ölçüp ona göre bir diyet önerisinde bulunabilir. Peynir, süt, yoğurt tüketimi bu hastalıkta kemik erimesine önlem için önemlidir. E vitamini ile ilgili Parkinson’u yavaşlattığına dair çalışmalar yapılsa da henüz kesin tutarlı bir veri yoktur. Ancak antioksidandan zengin beslenmek her durumda faydalıdır. Ayrıca B12 vitamini beyin fonksiyonları için önemlidir. B6 vitamini de Parkinson için önemli vitaminlerdendir. Bazı hastalarda yutma sorunları yaşanabilir..
Parkinson hastalığında idrar kaçırma görülebilir mi?
Parkinson hastalığı gibi beyin ve sinir sistemini ilgilendiren hastalıklarda, mesane kontrolü bozulabilir ve kaçırma dahil tüm alt idrar yolu yakınmaları görülebilir.
Parkinson hastalarında beyin pili işe yarar mı?
Bu işlemde; beynin derin yapılarında yerleşmiş olan “beyin dopamin hücre çekirdeklerine” oldukça hassas bir yöntemle ince kablolar yerleştirilmekte ve göğüs duvarı bölgesine konulan bir jeneratör aracılığıyla devamlı elektriksel uyarı verilmektedir. Bu sayede, hastalık nedeniyle elektriksel aktivitesi bozulmuş olan sinir hücreleri tekrar düzene girmekte ve hastalığın belirtileri kaybolmaktadır.
Parkinsonda herkese beyin pili takılabilir mi?
Bu cerrahinin uygulanamayacağı durumlar çok azdır. Beyin pili takılabilmesi için öncesinde bir dizi detaylı muayene, görüntüleme ve nöro-psikiyatrik değerlendirme testlerinin yapılması ve hastanın bu tedaviye uygunluğunun gösterilmesi gerekmektedir..
Parkinson için takılan beyin pili değiştirilir mi?
Takılan pilin ömrü ortalama 5-6 yıl kadardır. Bu sürenin sonunda beyindeki kablolara müdahale edilmeksizin 15 dakikalık bir işlemle eski pil yenisi ile değiştirilebilmektedir.
Parkinson koku kaybına neden olur mu?
Parkinson gibi dejeneratif nörolojik hastalıklarda koku kaybı ilk bulgu olabilir.
Parkinson genetik bir hastalık mıdır?
Parkinson’da genetik bir yatkınlık söz konusudur. Ancak Parkinson genleri taşıyor olmak her zaman bu hastalığa yakalanılabileceği anlamına gelmez. Çevresel faktörler de oldukça önemlidir.
What's Your Reaction?
