Presbiyopi nedir?

Telefonunuzu ya da okuduğunuz kitabı yüzünüzden uzakta tuttuğunuzu ve o metni okumak için gözlerini kısarak baktığınızı fark ettiniz mi? Dikiş dikmek, göz makyajı yapmak ya da bilgisayarda çalışmak gibi yakın mesafeli işlerde sorun yaşıyor mısınuz? 40 yaşın üzerinde misiniz? Eğer bu soruların yanıtı “Evet” ise siz de presbiyopi sorunu olabilir. Yaşa bağlı yakını görememe olarak tanımlanan presbiyopi, uzun süre yakın mesafeli işler yapıldığında baş ağrısına ve göz yorgunluğuna da neden olabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Göz Merkezi’nden Doç. Dr. Gamze Öztürk Karabulut presbiyopi hakkında bilgi verdi.

Presbiyopi nedir?

Presbiyopi, gözlerin yakındaki nesnelere odaklanma yeteneğinin kademeli olarak kaybolmasıdır. Ve presbiyopi yaşlanmanın doğal ve çok can sıkıcı bir parçasıdır. Presbiyopi genelde 40’lı yaşların başlarında fark edilir ve 65 yaşına kadar durum ilerlemeye devam eder. Kişi, kitap, gazete okurken; cep telefonuna bakarken bu nesneleri biraz daha uzak mesafede tutmaya başladığında presbiyopisi olduğunu fark etmiş olur. 

Presbiyopi belirtileri nelerdir?

Presbiyopi yavaş gelişen bir görme sorunudur. İlk belirtiler 40 yaşından sonra fark edilir. Presbiyopi belirtileri şöyle sıralanabilir:

- Bir şey okurken harfleri daha net hale getirmek için okuma nesnesini uzakta tutma eğilimi

- Normal mesafede okurken okuma mesafesinde bulanık görme

- Yakın okumalardan sonra göz yorgunluğu veya baş ağrısı

Eğer kişi yorgunsa ya da loş ışıklı bir alandaysa bu belirtiler daha yoğun hissedilebilmektedir.
 

Presbiyopi neden olur?

Göz bir görüntü oluşturmak için korneaya ve nesnelerden yansıyan ışığı odaklamak için merceğe güvenir. Nesne ne kadar yakınsa lens de o kadar esner. Kornea gözün şeffaf kubbe şeklindeki ön yüzeyidir. Mercek de göze gelen ışınları retina üzerine odaklar. Bu iki yapı da görüntüyü gözün arka kısmında bulunan retinaya odaklamak için göze giren ışığı kırar. Mercek korneanın aksine biraz esnektir ve etrafını saran dairesel bir kas yardımıyla şekil değiştirebilir. Uzakta olan bir yere ya da nesneye bakıldığında bu kas gevşer. Yakında olan bir yere ya da nesneye bakıldığında bu kas kasılır ve esnek lensin eğrilmesine, odaklanma gücünü değiştirmesine izin verir. Presbiyopi, yaşla birlikte göz merceğinde oluşan sertleşmeden kaynaklanır. Mercek daha az esnek hale geldiğinden yakın görüntüye odaklanmak için şekil değiştiremez. 

Presbiyopi nasıl teşhis edilir?

Presbiyopi genel bir göz muayenesi ile teşhis edilebilir. Bir göz muayenesi, miyop yani uzağı görememe, astigmatizma veya presbiyopi olunup olunmadığını belirler. Göz hekimi uzak ve yakın görüşü test etmek için çeşitli yöntemler kullanır. Öncelikle kişinin göz bebekleri büyütülür. Bunun için hastanın gözüne damla damlatılır. Bu muayeneden sonraki birkaç saat boyunca gözler ışığa daha duyarlı bir hale gelir. Ama bu işlem sayesinde hekim gözü daha kolay değerlendirir. Genelde rutin göz muayeneleri çok önemlidir. 40 yaş altındaki kişilerin 5 senede bir, 40 ile 54 yaş arasında iki senede bir, 55 yaş üstünde senede bir göz muayenesi yapılmalıdır. 

Presbiyopi tedavisi nasıl yapılır?

Tedavinin amacı gözlerin yakındaki nesnelere odaklanamama durumunu düzeltmektir. Tedavi seçenekleri arasında gözlük veya kontakt lensler bulunmaktadır. Göz hekimi kişiye uygun lensi ve gözlüğü muayene ile belirlemektedir. Gözlükler presbiyopi tedavisinin en basit yoludur. Bazıları reçetesiz okuma gözlükleri alırlar ama bu doğru bir davranış değildir. Bunu yaparken de göz hekimine danışmak gerekmektedir. Gözlük kullanmak istemeyenler de kontakt lens kullanmak isteyebilir. Ancak kontakt lensler göz kuruluğu varsa hasta için pek uygun olmayabilir. Presbiyopi lens seçeneklerini hekim sunacaktır. Bazen cerrahi seçenekler de devreye girebilir. Presbiyopi ameliyatı da bulunmaktadır. Kamra Inaly tedavisi yaşa bağlı yakını görme sorununda etkili bir yöntemdir. Korneaya yerleştirilen bir mikro implant ile tedavi gerçekleşmektedir. Damla anestezisi ile uygulanır. Operasyon sonrasında göz kapatılmaz ve hasta gündelik yaşamına hemen dönebilir. Bunun yanında multifokal göz içi lens tedavisi uygulanır. Bu yöntem sayesinde kişiler hem uzak hem yakın gözlüklerinden kurtulabilmektedir. Her hasta bu tedaviye uygun olmayabilir. Presbiyopi için presbylasik yöntemi de uygulanabilmektedir. Presbylasik lazer ile yakını görme sorunu ortadan kaldırılabilmektedir. Ayrıca monovizyonexcimer lazer tedavisi yapılır. Akomodatif lenslerle de tedavi seçeneği vardır. Burada gözdeki orijinal merceğin hareketini taklit edilen mercekler göze yerleştirilir. 

Presbiyopi hakkında sıkça sorulan sorular 

Presbiyopi için risk faktörleri nelerdir?

Yaş, presbiyopi için en büyük risk faktörüdür. Hemen hemen 40 yaş üstü herkes bir dereceye kadar presbiyopi yaşar. Diyabet, multipl skleroz veya kardiyovasküler hastalıklar 40 yaş altındaki kişilerde presbiyopi riski oluşturabilir. Bazı ilaçlar da presbiyopiyi erken yaşta getirebilmektedir. 

Presbiyopi doğal tedavi ile düzelir mi?

Hekim dışında bir yönteme başvurulmaması gerekmektedir. 

Presbiyopi baş ağrısı yapar mı?

Yakındaki nesnelere odaklanamamak baş ağrısı da yapabilir. 

Herkeste presbiyopi olur mu?

Avustralyalı araştırmacıların 2015 yılında yaptığı bir tahmine göre, dünya çapında yaklaşık 1.8 milyar insan presbiyopidenmuzdarip. Bu sayının 2030 yılına kadar yaklaşık 2,1 milyara çıkacağı tahmin edilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri'nde 45 yaş ve üzeri presbiyopili kişilerin oranı yüzde 88,9 olarak bulunmuştur. Benzer şekilde Brezilya gibi gelişmekte olan ülkelerde de 45 yaş ve üzeri presbiyopili erişkinlerin oranı yüzde 76 olarak bulunmuştur. Düzeltilmemiş presbiyopi, dünyadaki görme kaybının önde gelen nedenlerinden biridir ve ağırlıklı olarak düşük ve orta gelirli ülkeleri etkiler. Düzeltilmezse, presbiyopi günlük yakın iş aktivitelerini gerçekleştirirken artan zorluklara ve net görme kaybı nedeniyle yaşam kalitesinde genel bir düşüşe neden olabilir. Presbiyopi, yüksek doğrudan ve dolaylı tıbbi maliyetlerinin yanı sıra durumla ilişkili üretkenlik kayıpları nedeniyle de büyük ekonomik sorunlar doğurur. 2011'de yapılan bir araştırma, düzeltilmemiş ve eksik düzeltilmiş presbiyopinedeniyle her yıl küresel verimlilik kaybının 25,4 milyar ABD Doları olduğunu tahmin ediyordu. 

Presbiyopi ilerler mi?

Presbiyopi ilerler. 40’lı yaşlarda başlayarak ilerleyerek devam eder. 

Presbiyopide gözlük numaraları kaçtır?

Hastadan hastaya ve hastalığın durumuna göre değişebilmektedir.

Presbiyopi ne zaman durur?

Genellikle 60’lı yaşlarda durduğu bilinmektedir.

Presbiyopi önlenebilir mi?

Burada yaş faktörü önemli olduğundan önlenebilir bir durum değildir.

Presbiyopi nelere sebep olur?

Yakın mesafe gerektiren işlerde zorlanmaya neden olur. Kitap ya da gazete okumak zorlaşır. Dikiş dikilecekse iğneye iplik geçirmek gibi işler zorlaşabilir. Yakın çalışma gerektiren işlerde bir süre sonra presbiyopi baş ağrısına ve göz yorgunluğuna da sebep olabilir. Loş ışıkta görmek de zorlaşabilir.

Presbiyopi nasıl gelişir?

Doğal yaşlanma sürecinde göz merceği sertleşir ve esnekliği azalır. Gözdeki siliyer kaslar da yaşla birlikte zayıflar. Siliyerkaslar, yakındaki ve uzaktaki nesnelere odaklanırken merceğin şeklini kontrol etmeye yardımcı olan gözdeki düz kas halkasıdır. Presbiyopili kişilerde merceğin sertleşmesi ve siliyer kasların zayıflaması, merceğin net görüş sağlamak için ışığı retinaya düzgün şekilde odaklamasını zorlaştırır. Bunun yerine ışık retinanın arkasına odaklanır ve bu da yakındaki nesnelere bakarken bulanık görmeye neden olur.

Presbiyopi hipermetropi ile karışır mı?

Presbiyopi genellikle yaşa bağlı ileri görüşlülük olarak tanımlansa da, hipermetropi ile karıştırılmamalıdır. Hipermetrop, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde gelişebilen bir kırma kusurudur. Kısaltılmış bir göz küresinden kaynaklanır, bu da ışığın retinanın arkasına odaklanmasına neden olur ve gözün yakındaki nesnelere düzgün şekilde odaklanamamasına neden olur. Hem hipermetrop hem de yaşla birlikte gelişen presbiyopiye sahip olmak mümkündür. Miyop olan kişiler, daha sonra yaşla birlikte gelişen presbiyopiyaşayabilirler.

Ne zaman doktora görünmek gerekir?

Görüşünüzde ani değişiklikler varsa, gözlerinize ve başınızda şiddetli ağrı oluyorsa, ışıkların çevresinde ışık parlaması veya haleler görüyorsanız, çift görme varsa acilen göz hekimine başvurmanız gerekmektedir.

Göz muayenesinde neler olur?

Görme ile ilgili sorunlar kısmen aileye ve yaşa bağlıdır. 40 yaş üstü bireylerin sık sık göz muayenesine gitmesi gerekir. Çünkü yaşa bağlı presbiyopi dışında farklı sorunlar da olabilmektedir. Glokom, yaşa bağlı makula dejenerasyonu, katarakt, diyabetik retinopati bu sorunlardan sadece bazılarıdır. Eğer diyabet, yüksek tansiyon veya gözlerinizi sık yorduğunuz bir işiniz varsa daha sık muayene olunması gerekir. Göz hekiminden randevu aldığınızda ve randevuya gittiğinizde mutlaka şikayetlerinizden bahsedin. Ayrıca kullandığınız ilaçları ve ailenizin sağlık sorunlarını da doktora anlatın. Kullandığınız gözlük ya da lens varsa muayenede yanınıza götürün. Hekiminiz göz bebeklerinizi büyütmek için size bir damla damlatacaktır. Bu işleme dilatasyon denir. Bu sayede gözleriniz ışığa karşı daha hassas olur ama sağlıklı bir göz muayenesi de bu sayede gerçekleşebilir. Gözlerinizin hareketleri muayanede kontrol edilir. Kapak muayenesi yapılır. Sonrasında ışık ve yakın nesnelere uyum test edilir. Bunun dışında görme keskinliği testi de uygulanır. Bu testte size gösterilen harfleri okursunuz. Retina muayenesi ve biyomikroskop ile muayene sonlandırılır. Muayenelerde ağrı ya da acı çekilmez. 

Göz sağlığını korumak için neler yapmak gerekir?

Mutlaka rutin göz muayenelerine gidilmeli. Kişiler kendilerine bir göz hekimi edinmeli ve o hekimin belirlediği sıklıkta göz muayenesi yaptırılmalı. Bulunduğunuz ortamın aydınlatması göz sağlığı için çok önemlidir. Kişilerin görmeyle ilgili yaşadığı semptomları mutlaka not alarak takip etmesi gerekir. Bol yeşil yapraklı sebzelerden oluşan dengeli bir diyet göz sağlığını da olumlu etkiler. Egzersiz de göz sağlığı için olmazsa olmazdır. Bunun yanında yeterli miktarda su içilmelidir. Alkol ve tütün ürünlerinden uzak durulmalıdır. Güneşli zamanlarda mutlaka UV filtreli güneş gözlüklerinden yararlanılmalıdır.

Göz sağlığı için nasıl beslenilmelidir?

Gözlerin sağlıklı görüşünü koruması için A vitamininden zengin beslenilmelidir. Tatlı patates, yeşil yapraklı sebzeler, havuç, peynir, balık gibi besinler A vitamini içerir. Günlük C vitamini alınmalıdır. Portakal, greyfurt, brokoli gibi besinler C vitamini içerir. E vitamininin de göz sorunlarını yavaşlattığı konusunda bazı çalışmalar mevcuttur. Vitamin alırken doktora danışılması gerekmektedir.