Salmonella Nedir ?

İki binden fazla farklı türü bulunan salmonella bakterisi, en yaygın gıda zehirlenmesi sebeplerinden birini oluşturuyor. Hayvan ve insan bağırsaklarında yaşayan salmonella bakterisi, dışkı yoluyla dışarı atılarak yiyecek ve içeceklere bulaşıyor. Özellikle yaz aylarında daha çok görülen salmonella enfeksiyonu ishal, ateş ve mide krampları ile belirti gösteriyor. Genellikle 7 gün içinde kendiliğinden geçen bu belirtiler, bazı kişilerde daha ciddi seyir göstererek hayati tehlike yaratabiliyor. En çok et, sebze ve meyvelerin çiğ yenmesi, çiğ süt içilmesi, kontamine olmuş suyun tüketilmesi gibi yollarla bulaşıyor. Bebekler, 65 yaş üstü kişiler, bağışıklık sorunu yaşayanlar risk grubunu oluştururken, bu bakteriden korunmanın en önemli yolu temizlikten ve bulaş yaratabilecek durumlardan kaçınmaktan geçiyor. Memorial Ankara Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü’nden Uz. Dr. Mine Işık Arıgün, Salmonella ile ilgili bilgi verdi.

Salmonella nedir?

Salmonella (salmonelloz), bağırsak yolunu etkileyen yaygın bir bakteriyel hastalıktır. Bakterilerin neden olduğu en yaygın gıda zehirlenmesi türlerinden biri olan salmonella, hayvan ve insan bağırsaklarında yaşar ve dışkı (dışkı) yoluyla dışarı atılır. İnsanlara en sık kontamine su veya yiyecekler yoluyla bulaşır. Salmonella enfeksiyonu yaz aylarında daha sık izlenirken genel olarak, çocukların salmonella kapma ihtimali diğer yaş gruplarından daha yüksek olmaktadır.

Salmonella enfeksiyonunun belirtileri nelerdir?

Bazı kişilerde hiçbir semptom göstermeyen salmonella enfeksiyonu, genellikle bulaştan 12 ila 72 saat sonra ortaya çıkan ishal, ateş ve mide krampları ile belirti verir. Bununla birlikte baş ağrısı, bulantı, kusma ve iştahsızlık görülür. Bu belirtiler genellikle 4 ila 7 gün devam ederken, bazı kişilerde belirtiler daha ciddi şekilde seyredebilir.

Salmonella enfeksiyonu hastalığının nedenleri nelerdir?

Salmonella bakterileri insanların, hayvanların ve kuşların bağırsaklarında yaşar. Çoğu insan, dışkı ile kontamine olmuş yiyecek veya su tüketerek salmonella ile enfekte olur. Yani enfeksiyonun başlıca sebebi bakteri ile temas etmiş yiyecek ve içeceklerin tüketilmesidir.

Salmonella enfeksiyonu hangi yollarla bulaşır?

Hasta olan hayvan ve insan dışkısı ile temas etmek başta olmak üzere hayvan ve insan dışkısına bulaşmış az pişmiş yiyecekleri yemek, süt ve yıkanmamış çiğ sebze ve meyveleri tüketmek, çiğ etle temas eden yüzeylerde hazırlanan yiyecekleri yemek, yemek hazırlamadan önce ellerin yıkanmaması ile kaplumbağa, yılan, kertenkele, kuş ve civciv gibi salmonella bakterisi taşıma riski yüksek olan hayvanları tutmak ve öpmek salmonella bulaşma yolları arasında yer almaktadır.

Salmonella enfeksiyonu nasıl teşhis edilir?

Salmonella enfeksiyonunun semptomları başka hastalıklarla benzerlik gösterir. Özellikle ishal, kusma, ateş ve mideye giren krampların salmonella sebepli olduğunu belirleyebilmek için hastaya gaita (dışkı) testi yapılması gerekmektedir. İnsanlarda bu semptomların ortaya çıkmasına sebep olan 2 binden fazla farklı tipte salmonella bakterisi bulunmaktadır. Yapılacak olan dışkı testi, hastanın hangi antibiyotiği kullanması gerektiğini belirleme açısından önem taşımaktadır.

Salmonella enfeksiyonun tedavisi nasıl uygulanır?

Salmonellaya maruz kalan çoğu insan ortalama 4-7 gün içinde iyileşir ve genellikle tedaviye ihtiyaç duymaz. Bu süreçte kişinin ishal nedeniyle kaybettiği sıvıyı yerine koymak için bol sıvı tüketmesi gerekmektedir. Ancak ishal, kusma gibi semptomları şiddetli şekilde yaşayan ve hastalığı bir haftadan uzun süren kişiler tedavilerini hastaneye yatarak gerçekleştirebilir. Bu hastalara hastanede intravenöz sıvılarla tedavi uygulanır. Bununla birlikte risk grubunda olan bebekler, 65 yas üstü kişiler, kanser hastaları gibi bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler ile kan dolaşımında bakteri bulunan kişileri tedavi etmek amacyıla antibiyotik uygulanır.

Salmonella ile ilgili sık sorulan sorular

Salmonella enfeksiyonu için kimler risk altındadır?

-65 yaş ve üstü kişiler

- Bebekler

- Kanser, HIV veya AIDS hastaları gibi zayıf bağışıklık sistemi olan kişiler

- Crohn Hastalığı ve inflamatuar bağırsak hastalığı olanlar

Salmonella tehlikeli midir? Salmonellanın komplikasyonları nelerdir?

Salmonella enfeksiyonu geçiren çoğu kişi yaklaşık 7 gün içerisinde hastalığın belirtilerini atlatıp tamamen iyileşir. Ancak bağırsakların normal çalışmaya başlaması biraz zaman alabilir. Bazı kişilerde salmonella enfeksiyonu şiddetli bir şekilde seyredebilir. Bakteriler kan dolaşımına girerek karaciğere, böbreklere veya diğer organlara sirayet edebilmektedir. Bu gibi durumlarda hastalara antibiyotik tedavi uygulanması gerekir. Tedavinin zamanında uygulanmaması ölümlere neden olabilmektedir. 

Bununla birlikte Reiter Sendromu denilen Salmonellanın az görülen komplikasyonu ortaya çıkabilmektedir. Reiter sendromunda kişi eklem ağrısı, gözlerde tahriş ve idrar yaparken ağrı oluşur. Uzun süre devam edebilen bu rahatsızlık tedavisi zor olan artritlere sebep olabilir. 

Salmonella enfeksiyonu için ne zaman doktora başvurulmalıdır?

Özellikle risk grubunda yer alan kişilerde uzun süreli yüksek ateş, kanlı dışkı, normalden az idrara çıkma, ağız ve dil kuruluğu, koyu renkli idrar görülmesi gibi durumlarda uzman doktora başvurulması gerekmektedir.

Salmonella enfeksiyonu maruziyetini artıran etkenler nelerdir?

Uluslararası yolculuklar: Tifo ateşine neden olan çeşitler de dahil olmak üzere Salmonella enfeksiyonu, sanitasyonun yetersiz olduğu gelişmekte olan ülkelerde daha yaygındır görülmektedir.

Vücudun Salmonella enfeksiyonu ile savaşmasını engelleyen durumlar nelerdir?

Bağışıklık ile ilgili problemler:  Bazı hastalıklar veya kullanılan ilaçlar, bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilmektedir. Bu durum vücudun enfeksiyon ve hastalıklarla savaşma kabiliyetini sekteye uğratır.  Bu durumda olan kişilerin salmonella bakterisi kapma riski daha yüksek olmaktadır. HIV/AIDS, orak hücre hastalığı, sıtma, organ nakli sonrası kullanılan ilaçlar, kortikosteroidler bu etkenler arasında yer almaktadır.

Mide ve bağırsak sorunları:  Mide ve bağırsakta görülen hastalıklar ile kullanılan bazı ilaçlar salmonella enfeksiyonu ile mücadeleyi zorlaştırabilir. Güçlü mide asidi salmonella bakterisini öldürebilir ancak hastalıklar ve kullanılan ilaçlar bu doğal savunmayı engelleyebilir. Antasitler, enflamatuar barsak hastalığı ve antibiyotik kullanımı vücudun salmonella bakterisi ile savaşma gücünü olumsuz yönde etkileyebilir.

Salmonellanın vücutta su kaybına neden olduğu nasıl anlaşılır?

Salmonella enfeksiyonu sebebiyle hastalarda ishal ve kusma görülür. ishal sebebiyle vücudun kaybettiği sıvı mutlaka yerine konulmalıdır. Vücudun su kaybettiği ise normalden daha az idrar yapma, idrar renginin daha koyu renkil olması, ağız ve dil kuruluğu, gözlerde çukurlaşma, göz yaşı yokluğu, yorgunluk ve sinirlilik gibi bulgularla anlaşılabilir.

Salmonella enfeksiyonundan korunmak için neler yapılmalıdır?

-Eller yıkanmalıdır

- Yiyecekler güvenli bir şekilde hazırlanmalıdır

-Bulaştan kaçınılmalıdır

-Çiğ et, süt veya yumurta ürünleri yenilmemelidir

-Çapraz bulaşmayı önlemek için çiğ et, kümes hayvanları ve deniz ürünleri buzdolabında diğer yiyeceklerden uzakta saklanmalıdır.

-Mutfakta çiğ et ve meyve ile sebzeler için ayrı kesme tahtası kullanılmalıdır

-Pişmiş yiyecekler asla önceden çiğ et içeren yıkanmamış kaplara konulmamalıdır

-Yiyecek hazırlama yüzeyleri sabun ve suyla iyice yıkanmalıdır

-Çiğ yumurta yemekten kaçınılmalıdır. Ev yapımı kurabiye hamuru, dondurma, mayonez gibi ürünler çiğ yumurta içerir. Çiğ yumurta tüketmeniz gerekiyorsa, pastörize edildiğinden emin olun.

-Yiyecekler uygun şekilde pişirilmeli ve saklanmalıdır

-Kuş, kaplumbağa, kertenkele gibi hayvanlarla temasta dikkatli olunmalı, hayvanlar öpülmemedir. 

-Kümes hayvanlarının etleri iyi pişirildikten sonra yenmelidir.