Hemipleji nedir? Belirtileri ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Hemipleji (İnme) nedir?

Hemipleji, beyin hücrelerinin hasar görmesi ya da beyin damarlarında oluşan tıkanıklık nedeniyle meydana gelen; vücudun sağ veya sol tarafında hareket kaybıyla sonuçlanan bir tablodur. Hemiplejiye kısmı felç de denilebilir. Herkesin başına gelebilecek ve tüm dünyada çok sık görülen bir sorundur. Genelde orta yaş ve üzerinde görülse de her yaştan kişi bu risk altında olabilir. Hemipleji vücudun sol veya sağ tarafını etkileyebilir. Beynin hangi tarafı bu sorundan muzdaripse vücudun karşı tarafı semptomlar gösterir. Beynin bir kısmına bir sebepten dolayı kan akışı kesilirse ya da azalırsa beyin dokusunun oksijen ve besin almasını engelleyen bir felç meydana gelir. Beyin hücreleri hızlı bir şekilde ölmeye başlar. Bu durum hemiplejidir. Hemipleji, acil bir durumdur ve bu durumda hızlı tedavi çok önemlidir. Hızlı müdahale beyin hasarını ve bunun getirdiği tüm komplikasyonları azaltır. Hemiplejide hareket etmekte ve gündelik yaşamda sıkıntılar yaşanır.

Hemipleji belirtileri nelerdir?

Beyindeki hasara, hasarın büyüklüğüne, yerine ve şiddetine göre hemiplejinin çeşitli belirtileri bulunmaktadır. Bu belirtiler şöyle sıralanabilir:

- Sağ veya sol taraftaki kol ve bacak kaslarında sertleşme, hareket kaybı

- Yürüme problemleri

- Denge problemleri

- Uyuşma

- Konuşma bozuklukları

- Hafıza kayıpları

- Yer kavramının algılanmasında sorunlar

- Davranış değişiklikleri

- Odaklanmada zorluk

- Görme sorunları, çift görme

- Şiddetli baş ağrısı

Hemipleji nedenleri nelerdir?

İnme yani hemipleji dünyada en sık karşılaşılan sorunlardan biridir. Hemipleji sebepleri arasında beyin damarları ile ilgili sorunlar ilk sırada yer alır. Bunun dışında beyin hasarları, enfeksiyonlar, mikrobik hastalıklar, beyin tümörleri de hemipleji nedenleri arasında yer almaktadır. Hemipleji için bazı risk faktörleri bulunmaktadır. Kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, diyabet, sigara kullanımı, alkol tüketimi, ileri yaş, hareketsiz yaşam, fazla kilo bu risk faktörleri arasında yer almaktadır. Genelde 55 yaş üzeri kişilerin hemipleji yaşama riski daha gençlere göre daha yüksek olabilir. Erkeklerin, kadınlara göre daha yüksek risk taşıdığı bilinir.

Hemipleji nasıl teşhis edilir?

Acil durum ekibi, hastanın ne tür bir hemipleji geçirdiğini belirlemeye çalışırken, hasta hastaneye getirildiğinde teşhis süreci hızlı bir biçimde ilerlemektedir. Hızlıca bir görüntüleme yöntemiyle teşhis konulmaya çalışılır.  Doktorların ayrıca beyin tümörü veya ilaç reaksiyonu gibi semptomlarınızın diğer olası nedenlerini ekarte etmesi gerekir. Hastanede hemipleji tanı yöntemleri şöyle sıralanabilir:

Fizik muayene: Doktorunuz, kalbinizi dinlemek ve kan basıncınızı kontrol etmek gibi aşina olduğunuz bir dizi test yapacaktır. Ayrıca olası bir inmenin sinir sisteminizi nasıl etkilediğini görmek için nörolojik bir muayeneniz olacak.

Kan testleri: Kanınızın ne kadar hızlı pıhtılaştığını, kan şekerinizin çok yüksek veya düşük olup olmadığını ve bir enfeksiyonunuz olup olmadığını kontrol etmek için yapılan testler de dahil olmak üzere birkaç kan testiniz olabilir.

Bilgisayarlı Tomografi taraması: Bir BT taraması, beyninizin ayrıntılı bir görüntüsünü oluşturmak için bir dizi X-ışını kullanır. Bir BT taraması beyinde kanama, iskemik inme, tümör veya diğer durumları gösterebilir. Doktorlar, boynunuzdaki ve beyninizdeki kan damarlarınızı daha ayrıntılı görmek için kan dolaşımınıza bir boya enjekte edebilir (bilgisayarlı tomografi anjiyografi).

Manyetik Rezonans görüntüleme (MRI): Bir MR Beyninin bir ayrıntılı görünüm oluşturmak için güçlü radyo dalgaları ve mıknatıslar kullanır. Bir MR, iskemik inme ve beyin kanamalarından zarar gören beyin dokusunu tespit edebilir. Doktorunuz atardamarları ve damarları görüntülemek ve kan akışını vurgulamak için bir kan damarına bir boya enjekte edebilir (Manyetik rezonans anjiyografi veya manyetik rezonans venografi).

Karotis ultrasonu: Bu testte, ses dalgaları boynunuzdaki karotid arterlerin içinin ayrıntılı görüntülerini oluşturur. Bu test, karotid arterlerinizde yağ birikintileri (plaklar) ve kan akışını gösterir.

Serebral anjiyogram: Nadiren kullanılan bu testte, doktorunuz genellikle kasıklarınızdaki küçük bir insizyondan ince, esnek bir tüp (kateter) sokar ve bunu ana arterlerinizden karotis veya vertebral arterinize yönlendirir. Ardından doktorunuz, kan damarlarınıza bir boya enjekte eder. Bu prosedür, beyninizdeki ve boynunuzdaki arterlerin ayrıntılı bir görünümünü verir.

Ekokardiyogram: Ekokardiyogram, kalbinizin ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için ses dalgalarını kullanır. Bir ekokardiyogram, kalbinizden beyninize gidip inmenize neden olabilecek kalbinizde bir pıhtı kaynağı bulabilir.

Hemipleji nasıl tedavi edilir?

Hemipleji için tedavi yöntemleri, hemiplejinin nedenine ve semptomların şiddetine bağlıdır. Hemiplejisi olan kişiler genellikle nöroloji uzmanları, fizyoterapistler, rehabilitasyon terapistleri ve ruh sağlığı uzmanlarını içeren multidisipliner bir rehabilitasyona girerler. Acil olarak nöroloji uzmanına başvuran hastada ilaçlı tedavi uygulanır. İlaçlı tedavide amaç oluşacak hasarların önüne geçmektir. Hemipleji kontrol altına alınınca hastanın durumuna göre fizik tedavi yöntemleri devreye girebilmektedir. Tedavi ne kadar erken başlarsa tedavi o kadar hızlı gerçekleşir. Hemiplejide nöroloji uzmanı, beyin cerrahı, fizyoterapist, ortez uzmanı, dil ve konuşma terapisti, psikologlardan oluşan bir ekiple tedavi görmelidir. Hemipleji fizik tedavi ile tedavi edilebilmektedir. Hemipleji rehabilitasyonunda nörofizyolojik yaklaşım ön plandadır. Hemipleji rehabilitasyonu multidisipliner olmalıdır. Fizik tedavi kısmında hastanın durumuna göre hemipleji egzersizleri verilebilmektedir. Hastanın hemipleji tedavi programı konusuna adaptasyonu önemlidir. 

Hemipleji hakkında sık sorulan sorular 

Sağ hemipleji nedir?

Sağ hemipleji yutma sorunları ve konuşma bozukluklarıyla karakterize olan bir sorundur. Sol hemipleji ise hafıza sorunlarıyla bilinir. Spastik hemiplejide de felç gelen kısımdaki kaslarda aşırı kasılma olur. Bu durum hastada ağrıya neden olabilir. Eğer kaslar gevşek duruyorsa buna da flask hemipleji denilmektedir.

Hemiparezi hemipleji farkı nedir?

Hemipleji vücudun bir yanında tam bir güç kaybı ya da felç anlamına gelirken; hemiparezi yüzde, kolda hafif bir güç kaybı demektir.

Hemipleji iyileşir mi? Hemipleji geçer mi?

Hemipleji sabır gerektiren bir süreçtir. Ne kadar erken tedavi başlanırsa tedavi de o kadar hızlı olur. Pek çok hastada hemipleji başlayınca erken teşhis edildiyse 3 ayda iyileşme gözlenebilmektedir. Ancak bazı durumlarda tedavi senelerce sürebilir.

Hemipleji etkilenim türüne göre değişir mi?

Evet, örneğin bir taraf bacak ve kolda bir etkilenme varsa buna hemipleji, sadece bacaklarda sorun varsa parapleji, her iki kol ve bacakta etkilenme varsa tetraplaji denilir.

Hemiplejide risk faktörleri nelerdir?

Genellikle 55 yaş üstünde risk yükselir. Hemiplejide erkeklerde kadınlara göre daha fazla risk olabilir. Ailesinde inme öyküsü olanlarda hemipleji riski artmış olabilmektedir. Hipertansiyon, diyabet, sigara, atriyal fibrilasyon, şah damar darlığı, obezite gibi sorunları olanlarda risk biraz daha yüksek olabilmektedir.

Hemipleji için nasıl yaşam tarzı değişiklikleri gerekir?

Düzenli uyku, egzersiz, sağlıklı beslenme, kilo verme hemipleji için olumlu adımlar olabilir.

Hemiplejiye ne iyi gelmez?

Stres, sağlıksız beslenme, sigara kullanımı, uyku bozukluğu, diyabet, kilo, kolesterol yüksekliği hemiplejide olumsuz sonuçlara neden olabilir.