Yenidoğan Sarılığı Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Erken doğan bebekler daha sık olmak üzere yenidoğanlarda görülen sarılığın nedeni; küçük olması sebebiyle karaciğerin bilirubini yeterince filtrelememesi olabileceği gibi, iç kanama ya da kan enfeksiyonu gibi daha ciddi sebepler olabiliyor. Ciltte ve gözlerin beyaz kısmında oluşan sarılık bu hastalığın en önemli belirtisini oluşturuyor. Bulaşıcı bir hastalık olmayan yenidoğan sarılığı genellikle kendi kendine geçiyor. Ancak bazı vakalarda bu hastalık kendiliğinden geçmiyor ve bilirubin seviyeleri yüksek oranlara ulaşabiliyor. Bu durumda yenidoğanlara fototerapi, İntravenöz immünglobulin ve kan değişimi gibi tedaviler uygulanabiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Yenidoğan Yoğun Bakım (Neonatoloji) Bölümü’nden Uzm. Dr. Rumeysa Çitli, yenidoğan sarılığı ile ilgili bilgi verdi.

Yenidoğan sarılığı nedir?

Sarılık bilirubin adı verilen, cilde sarı rengi veren bir maddenin kandaki seviyesinin yükselmesi ve deride birikmesi sonucu oluşur. Zamanında doğan yenidoğan bebeklerin yüzde 60'ında; erken doğan bebeklerin ise yüzde 80'inde yenidoğan sarılığı görülür.

Yenidoğan sarılığının nedenleri nelerdir?

Sarılık, bebeğin kanında çok fazla bilirubin olduğunda meydana gelmektedir. Bilirubin, vücudun eski kırmızı kan hücrelerini parçalamasıyla ortaya çıkan bir kimyasaldır. Normalde karaciğer bilirubini kandan filtrelemektedir. Ancak bebeklerin karaciğeri bilirubinden kurtulacak kadar gelişmemişse bu durum birikmeye yol açar. Biriken bilirubin bebeğin cildinin sarı renkte görünmesine neden olur.

Bunun dışında yenidoğan sarılığının nedenleri arasında aşağıdaki etkenler sayılabilir: İç kanama (hemoraji) Bebeğinizin kanında bir enfeksiyon (sepsis) Diğer viral veya bakteriyel enfeksiyonlar Annenin kanı ve bebeğin kanı arasındaki uyumsuzluk Karaciğer bozukluğu Bazı enzim eksiklikleri

Yenidoğan sarılığının belirtileri nelerdir?

Bebek sarılığının en yaygın ve belirgin semptomu, ciltte ve gözlerin beyaz kısmında sararmadır. Bu durum yaygın olarak doğumdan 2-4 gün sonra ortaya çıkar ve zamanla sarılık artabilir. Yeni doğmuş bebeğin sarılığını kontrol etmek için göğüs bölgesine hafifçe bastırarak baskı yapıldığı yerde sarı renk görülüp görülmediği incelenebilir.

Yenidoğan sarılığının teşhisi nasıl konulur?

Yenidoğan sarılığının tanısı, uzman hekim tarafından yapılan muayenede sarılık düzeyinin belirlenmesi için cilt renginin değerlendirilmesi ile başlamaktadır. Ancak bu subjektif bir değerlendirme olurken tam tanı; bilirubin değerlerinin bilirubin ölçerler ile ölçülüp gerekli vakalarda kanda bilirubin düzeyi tayini yapılarak konulur.

Yenidoğan sarılığının tedavisi nasıl uygulanır? Yenidoğan sarılığı nasıl geçer?

Yenidoğan bebeklerde görülen sarılık için genellikle tedavi uygulanmaz. Bebeğin karaciğeri geliştikçe bu sarılık kendi kendine geçer. İyileşme zamanı bir ya da iki hafta devam edebilir. Bu süreçte bebeği sık sık emzirmek dışkılamayı tetikleyeceği için bilirubinin vücuttan daha hızlı atmasını sağlar.

Ancak kendi kendine geçmeyen ve bebeğin bilirubin seviyesinin yüksek olduğu ya da yükselmeye devam ettiği durumlarda aşağıdaki tedavi yöntemleri kullanılır:

- Işık tedavisi (fototerapi): Bebeğin mavi-yeşil spektrumda ışık yayan özel bir lambanın altına yerleştirilerek bilirubin düzeylerinde düşme amaçlanır. Işık, bilirubin moleküllerinin şeklini ve yapısını,  hem idrarda hem de dışkıda salınılabilecek şekilde değiştirir. Tedavi sırasında koruyucu göz yamaları kullanır.

- İntravenöz immünglobulin: Yüksek bilirubin seviyelerinin düşürülmesi için bazı durumlarda birtakım ilaç uygulamaları tercih edilebilir. Tedavide kullanılan farmakolojik ajanlar vücuttaki bilirubinin atılımını hızlandırmaya ve bilirubin üretimini azaltmaya yardımcı olarak etki gösterir.

-Kan değişimi: Nadiren, şiddetli sarılık diğer tedavilere cevap vermediğinde kan transfüzyonu gerekebilir. Bu, küçük miktarlarda kanı tekrar tekrar çekmeyi ve bunu donör kanla değiştirmeyi, böylece yeni doğan yoğun bakım ünitesinde gerçekleştirilen bir prosedür olan bilirubin ve maternal antikorları seyreltilmesi amaçlanır.

Yenidoğan Sarılığı İle İlgili Sık Sorulan Sorular

Yenidoğan sarılığı kaç günde geçer? Yenidoğan sarılığı ne zaman geçer?

Fizyolojik sarılık doğumdan sonra 2.-4. günlerinde başlar ve genellikle herhangi bir tedaviye gerek kalmadan 7-10 günde kendiliğinden düzelir. Anne karnındaki bebeğin kanındaki bilirubin maddesi fetusa zarar vermez çünkü plasenta aracılığı ile annenin kanına geçer, karaciğerinde işlenerek vücuttan atılır.  Ancak bazen yüksek durumlarda tedavi gerekebilir. Tedavi kararı bebekteki risk faktörleri ile birlikte Amerikan Pediatri Akademisinin yayınlamış olduğu sarılık çizelgeleriyle belirlenir.

Yenidoğan sarılığı tekrarlar mı?

Genellikle fototerapi sonrası bilirubin düzeyi bir miktar artar. Bu nedenle  -taburculuk sonrası tekrar yükselmesi söz konusu olabileceğinden bebek 7-10 güne kadar takip edilir. Nadiren kan uyuşmazlıklarında bu süre iki haftaya kadar uzayabilir.

Yenidoğan sarılığında ışık tedavisi nedir?

Mavi-yeşil spektrumda özel bir ışık kaynağı olan fototerapi cihazı altına bebek yerleştirilerek  bilirubinin idrar ve dışkı yoluyla vücuttan atılmasını sağlar. Fototerapi bebeğe herhangi bir şekilde zarar vermez. Bebeğin gözleri, ışıktan zarar görmemesi için kapatılır. Bazen yan etki olarak ciltte kırmızı döküntüler, bronzlaşma veya sık ve sulu dışkılamaya neden olabilir. Aralıklarla bebeğin kanı alınarak bilirubin düzeyinin güvenli sınıra düşüp düşmediği kontrol edilir.

Yenidoğan sarılığı değerleri nedir ve neyi ifade eder?

Çoğu zaman kan  bilirubin düzeyi, yenidoğan bebeğin vücudunda  baştan başlayarak bacaklara doğru yayılmasıyla paralellik gösterir. 2 mg/dl civarında göz beyazında sarılık görülürken, 5 ile 8 mg/dl arasında baş ve boyun bölgesinde sararma meydana gelir. 8 ile 10 mg/dl arasında ise, vücudun üst kısmında sararma görülür.  10 ile 13 mg/dl arasında ise vücudun alt kısmında bulunan sararmalar ortaya çıkar. 13 ile 16 mg/dl arasında da kol ve bacaklarda yer yer sarılıklar görülür. 20 mg/dl değerlerde ise, eller ve ayaklarda sarılık görülür.

Sarılığı atan bebek nasıl anlaşılır?

Bilirubin ölçümü yapan cihazlar, kan bilirubin düzeyi ve ciltteki sarı rengin gerilemesi ile (bunun için parmağımız ile bebeğin cildine hafif baskı yaptığımızda oluşan renk, sarı yerine beyaz renk alır) anlaşılır.

Yenidoğan sarılığında anne neler yemelidir?

Bebeklerde sarılığın geçmesi veya önlemek için annelerin mutlaka protein ağırlıklı beslenmesi ve günde 3 litre su tüketmesi  gerekir. Bunun yanında mevsim sebzelerinin tüketilmesi ve balık (derin su balığı olmamak kaydıyla) tüketiminin de haftada en az bir kere olması gerekir.

Yenidoğan sarılığında doğru bilinen yanlışlar nelerdir?

Yenidoğan her bebek sarılık olmaz. Erken doğan, düşük doğum tartılı, çok iri, tartı kaybı fazla ve kan uyuşmazlığı olan bebeklerde sarılık riski fazladır. Yenidoğan sarılığı sanıldığının aksine bulaşıcı değildir. Sarılık olan bebeğe asla su ya da şekerli su verilmemelidir. Sarılık olan bebeğin sık sık anne sütü ile beslenmesi gerekmektedir. Üstelik sanıldığının aksine bebeğe sarı renk giydirilince sarılık geçmemektedir. Bebekten daha sarı bir renk ile karşılaştırıldığı için bebek beyaz gibi görünmektedir.

Sarılık olan bebek kilo alır mı?

Bebeklerde doğum sonrası ilk 7 ila 10 günde fizyolojik denen normal sınırlarda (doğum ağırlığının %7-10u kadar) tartı kaybı beklenir. Bebeğin beslenmesi optimal düzeydeyse sarılık sebebiyle kilo kaybı olması beklenmez.

Sarılık olan bebek ağlar mı?

Bebekte sarılık şiddetli derecedeyse, tiz bir sesle ağlama görülebilir. Bebeğin nörolojik olarak etkilenme derecesine göre emme aktivitesinde azalma ve zor uyandırılma beklenen bulgular arasındadır. Orta düzeyde sarılıklarda bebek ağlar ve anneyi aktif emmesi beklenir.

Anne sütü sarılığa iyi gelir mi?

Bebeğin beslenmesi ile bilirubinin vücuttan atılımı hızlanır. Sarılık olmuş yeni doğan bebekler günde 8 ile 12 kez aralığında mutlaka emzirilmelidir. Bu nedenle anne sütünün yeterli miktarda olması çok önemlidir.

Sarılık kaka ile atılır mı?

Bilirubin kan dolaşımında karaciğere gider. Karaciğer bilirubinin şeklini değiştirir, böylece kaka yoluyla vücuttan atılabilir. Ancak kanda çok fazla bilirubin varsa veya karaciğer ondan kurtulamazsa, fazla bilirubin sarılığa neden olur.

Yenidoğan sarılığı ne zaman tehlikelidir?

Sarılık, alyuvarların  aşırı yıkımı sonucu artmış bilirubin üretimi olduğunda  ve  kandaki bilirubin yoğunluğu çok yüksek düzeylere ulaştığında  tehlikeli olur. Patolojik sarılık olarak adlandırılan bu durumun en önemli nedeni kan grubu uyuşmazlığıdır.

Bebekte sarılık kaç olursa hastaneye yatırılır?

Bebeğin doğum tartısı, günü,  doğum haftası, kan uyuşmazlığı gibi ek risk faktörleri değerlendirilerek Amerikan Pediatri Akademisi tarafından yayınlanan çizelgeler ile yatış kararı verilir.